Zelfportretterende aap
Zelfportretterende aap. Olieverf op paneel. Afmeting 40 x 50 cm.
Een schilderij over een zichzelf portretterende aap. De aap staat symbool voor het naäpen in de 16de eeuwse schilderijen. Trompe l’oeil, het oog bedriegt, schilderen met enkel als doel om de werkelijkheid te imiteren. Echte kunst, in de 16de eeuw, moest iets vertellen door middel van de iconologie en de emblemata, en de echte kunstenaars gingen daar prat op.
Realisme wordt nu vaak omschreven als “ambachtelijk”. Dit schilderij steekt daar de draak mee. Alles op het schilderij bestaat niet, en niets heeft model gestaan.
De niet-bestaande aap schildert zichzelf, maar alleen wat verder in de evolutie. Hij schildert zichzelf dus grootser dan de werkelijkheid. Zijn schilderij is enerzijds een spiegel en anderzijds een “zelfportret”. De spiegel staat symbool voor zelfkennis, en het natuurgetrouw weergeven voor de natuur. Maar… zelfkennis, in de ogen van wie? De spiegel staat namelijk ook symbool voor ijdelheid.
Toen ik het schilderij met de roemer schilderde kwam ik in mijn onderzoek allerlei symbolieken tegen die in de 16de eeuw gangbaar waren. In dit schilderij was daar veel van te gebruiken.
De krijtstudie die op de voorgrond hangt, is “getekend” op de wijze van Leonardo da Vinci. Het is een anatomietekening van een apenskelet in de houding van de David van Michelangelo. De David die symbool staat voor de universele mens. (l’homo universalis)
Er zijn attributen op het schilderij te zien die verwijzen naar een hang naar het verleden, van kunstenaars die de wil hebben om de oude glorie te doen herleven met oude schilderstechnieken en voorstellingen met eveneens oude voorwerpen. Wat voor de schilderende aap een oude gebroken pot is waar zijn potlood in staat, is in zijn geëvolueerde zelfportret een waardevol gerestaureerde antiquiteit, om daarmee het schilderij cachet te geven.
Een schilderij als deze is niet op de ambachtelijke manier te schilderen. Alles is in één keer geschilderd, zonder “academische opbouw”, in een groen-gelig licht om de sfeer wat naar de jungle te tillen. De studie in potlood onder de ‘knop’ hieronder laat zien dat alles eerst netjes is uitgetekend, zodat de ruimtelijk vormen vooraf duidelijk zijn.
