Relativiteit-uitleg animaties
Begrippen als relatief en subjectief kom je op deze website meer dan eens tegen. Om aan te geven dat onze ogen voor objectieve waarneming volslagen onbruikbaar zijn, heb ik animaties gemaakt die de beperkingen van ons zien meer dat duidelijk maken. Veel van de animaties zijn afgeleiden van afbeeldingen die bij uitleg van schilderijen gebruikt zijn. Een animatie voegt iets extra’s toe, het kan vergelijkingen met betrekking tot de waarneming binnen hetzelfde kader zichtbaar maken.
In de kleurentheorie van Johannes Itten is een van de zeven contrasten die hij beschrijft ‘Het simultaancontrast’. Wat dit contrast bijzonder maakt, is dat in de waarneming kleuren verschillend kunnen worden gezien, anders gezegd de waarneming van een kleur is subjectief. Deze subjectiviteit is in een animatie overtuigend zichtbaar te maken. De tekst ‘simultaancontrast’ heeft dezelfde kleur als de stip op het zwarte vlak, maar kijk wat er gebeurd.
De veranderende achtergrond heeft grote invloed op de waarneming van de tekstkleur die voortdurend lijkt te veranderen. Animatie start wanneer er op geklikt wordt.
Zie de animatie in het groot.
Wat is hier nou dezelfde kleur? Een beoordeling op het oog blijkt heel bedrieglijk.
De vierkantjes naast elkaar zijn toch echt gelijk!
Zie de animatie in het groot.
Van regenboog naar halo door er een half-transparante overgang van wit naar zwart overheen te zetten. Een halo vanuit wit licht dus, met de lichtbron in het midden.
Zie de animatie in het groot.
De twee eerdere animaties hebben laten zien dat de waarneming heel subjectief is. Bij de uitleg van het schilderij ‘In de ochtend’ is te zien hoe egale vlakken zich gedragen op een halo-achtergrond, door de wisselwerking vervormen ze optisch. De buitenste hoeken lijken te wijken. De kleur van elk vlak is gehaald uit de achterliggende halo.
Bij het starten van de animatie verandert de egale kleur in een kleurovergang zoals ook deze te vinden is in de achtergrond. De vlakken hebben geen ‘eigen’ kleur, het is alsof je tegen de schaduwzijde aankijkt.
De verandering zorgt ervoor dat de vlakken voor het oog nu wel egaal van tint zijn. De verschijnende stippen laten echter zien dat dit slechts optisch is.
Wat de vervormingen aangeven is dat het oog in de voorstelling ruimte ervaart.
Zie de animatie in het groot.
Dezelfde achtergrond als de vorige animatie maar nu met licht half transparante vlakken.
Zie de animatie in het groot.
Relatieve gelijkheid is een begrip dat voorkomt in de uitleg van het werk ‘Dag en nacht’. De tekst bevat een verklarende afbeelding die hier wordt omgezet in een animatie. Het kleurverloop van links naar rechts in de achtergrond, is van boven naar beneden toegepast binnen de vierkantjes. De animatie draait het geheel een kwart slag en direct wordt zichtbaar wat ik met het begrip relatieve gelijkheid bedoel. Ook de volgende animatie geeft dit principe weer, maar dan wat ruimtelijker.
Zie de animatie in het groot.
Deze animatie is eigenlijk opgesplitst in drie onderdelen, die elk afzonderlijk met een knop zijn af te spelen. Bij het eerste onderdeel schuiven er drie gelijke kubussen het vlak in, waarbij de meest rechtse door de werking van de achtergrond heel licht oogt.
De tweede knop laat de blokken weer het veld inschuiven, maar nu zijn de bovenste en rechtse kubuszijde aangepast aan een achtergrondkleur direct in de nabijheid. Door het linkse vlak ongemoeid te laten, zorgt de contrastwerking ervoor dat de kubussen niet netjes naast elkaar staan.
Als laatste is er de animatie waarbij relatieve gelijkheid is toegepast. Tijdens het binnenschuiven van de blokken zie je dat ze nu wel netjes naast elkaar staan, er is hier dus sprake van een gelijkheid maar ook een ongelijkheid.
Zie de animatie in het groot.
Op basis van beelden die achter elkaar getoond worden, is er de suggestie van een zonsondergang. Om tot dit effect te komen is het principe van de kleurovergangen van de halo gebruikt. Het is opmerkelijk dat je met zo’n eenvoudig uitgangspunt tot deze voorstelling kan komen.
Onder de schematische afbeeldingen die leiden tot deze animatie. De afbeeldingen werden daarvoor eerst vervaagd zodat de kleuren gelijkelijk in elkaar overvloeien.
De schematisch afbeeldingen zijn opgebouwd uit horizontale banen. Elke onderliggende baan betekend een dichtere luchtlaag die de kleurovergang van de halo als het ware verschuiven. De halo wordt daarbij wat intenser van kleur.
Bij elke volgende afbeelding is de lichtbron lager geplaatst, met als gevolg dat de banen zich daarop aanpassen. Wanneer de lichtbron op zijn laagst staat en door de onderste laag heen schijnt, is de intensiteit van de kleuren van de verschoven halo het grootst.
Zie de animatie in het groot.
In deze animatie zijn de afbeeldingen gebruikt waarin de kleuren stapsgewijs veranderen, zowel in cirkels als ‘atmosferische lagen’. Door onder op de knop “De schematische afbeeldingen te klikken staan de plaatjes onder elkaar.
N.B. De een na laatste animatie is een diffuse versie van de laatste, alle kleuren hebben een zachte kleurovergang gekregen ZONDER kleuren te veranderen.
