Zwaluw luciferdoosje
Zwaluw luciferdoosje. Olieverf op linnen. Diameter 150 cm.
Als er een schilderij belangrijk is in mijn werk, dan is dit schilderij het wel. Dit schilderij vormt de basis voor alle andere schilderijen. Het begon met een probleemstelling die wat moeilijk te bevatten is.
Tijdens de beginjaren van de academie, had ik een steeds terugkerende droom. In die droom zweefde ik in de ruimte. Overal was het zwart, maar in de verte zweefde een chromen fluitketel. Hoewel de fluitketel de afmeting had alsof je hem zo kon pakken, was hij toch oneindig ver weg.
Hoe kon dat? Hoe kan je iets als heel ver weg zien, zonder dat er enige ruimtelijke referentie is? De ketel zweeft immers in een zwarte ruimte. Tijdens de academietijd ontstond deze vraagstelling dus al.
Het was een harde noot die gekraakt moest worden. Met koppigheid beet ik me er in vast, volhardend in de gedachte dat er een logische visuele verklaring voor moest zijn. Het geloof ontbrak dat ruimtelijke ervaring enkel een gevoel was. Eigenlijk was het een vraag waarbij je niet wist waar je het antwoord moest zoeken, waarvan je niet eens wist of er een antwoord bestond. Er was enkel die droom.
Het heeft uiteindelijk jaren geduurd voordat het probleem kon worden doorgrond, en ik de oplossing vond. Deze oplossing leidde tot het schilderij boven. In plaats van de fluitketel is er nu een luciferdoosje geschilderd van het merk “Zwaluw”.
De reden van deze verandering ligt hem in de relativiteit van ervaringen. Toen dit schilderij geschilderd werd, kon je nog gewoon Zwaluw luciferdoosjes kopen met het zelfde embleem als in mijn vroege jeugd. Zwaluwlucifers waren er eigenlijk altijd. Ze waren tijdloos binnen mijn mensenleven tot dan. In mijn vroegste herinneringen waren de doosjes zelfs nog van hout.
Het relatieve aspect in de visuele waarneming is de sleutel tot de oplossing van het probleem van waaruit dit schilderij geboren is.
Onze waarneming en de perceptie daarvan, wordt voor een deel bepaald door de dingen die we niet waarnemen. Dat klinkt tegenstrijdig en misschien voor sommigen wel wat “paranormaal”, maar toch is het op een concrete manier uit te leggen. Het gaat nu te ver om daar dieper op in te gaan, maar de ‘knop’ onder deze pagina brengt je naar een andere waar het een en ander uit de doeken wordt gedaan.
Wat blijft is dit schilderij dat op zijn beurt ook weer voor probleemstellingen gezorgd heeft. Juist om die reden is dit schilderij dan ook de basis voor alle volgende schilderijen.
Opmerkelijk was dat bij het schilderen het me twee dagen heeft gekost om erachter te komen waarom ik het luciferdoosje maar niet goed in verhouding kreeg. Een frustrerende ervaring die uiteindelijk heeft geleid tot een dieper begrip van ruimtesuggestie.
Om niemand met vragen op te zadelen, zat het probleem niet in de verhouding van het doosje. Doordat ik steeds onder een andere hoek naar het schilderij keek vervormde het doosje. Van de linkerkant bekeken werd het langer en van de rechterkant juist vierkanter. Dit fenomeen is zeker bij het detail goed te zien.
Deze verhelderende constatering is ook bepalend geweest voor de te komen schilderijen.
Voor de geïnteresseerden is onderaan de ‘knop’ naar de pagina met de technische achtergrond van de oplossing. Kennis van kleur en kleurmenging is van onmisbaar belang.
Detail
Naar de uitleg van dit schilderij